تحلیل الگوی همدید و نمایه قائم هوا در بارش‌های شدید دوره‌های انتقالی مورد: بارش های شدید مهر 1390 جنوب شرق ایران

هدف پژوهش، تحلیل الگوی همدید و نمایه قائم هوای منجر به بارش­های شدید محلی جنوب شرق ایران است. بررسی داده­های بارش روزانه 31 ایستگاه هواشناسی در دوره (1392-1360) نشان داد که بارش سنگین مهر 1390 که در جنوب شرق ایران رخ داده است، یکی از شدیدترین بارندگی­های­ دوره انتقالی پاییزی است که از ویژگی محلی برخوردار و نیز مقدار بارندگی بیشتر ایستگاه­ها نسبت به نرمال بارندگی ماهانه بطور چشمگیری بالاتر بوده است. برای بررسی ویژگی­های پارامترهای هواشناسی در روزهای بارندگی و روزهای پیش از آن، نخست دیاگرام­های گرماپویشی تحلیل شدند. برای تعیین الگوی همدید نیز نقشه­های هوا تا سطح ژئوپتانسیل 250 هکتوپاسکال مورد بررسی قرار گرفت. دیاگرام­های گرماپویشی گویای کاهش دما و فشار هوا و افزایش رطوبت نسبی و دمای نقطه شبنم در روزهای بارشی نسبت به روزهای پیش از آن است. نتایج حاصل از ترسیم نمودارهای اسکیو-تی و همچنین موقعیت تراز FCL و LCL اختلاف ارتفاع قله ابر با سطح FCL و مقادیر نمایه­های پویشی KINX و SHOW، CAPE شرایط مساعد برای ناپایداری هوا را نشان می­دهد. محاسبه نمایه­های ناپایداری نشان داد که نقش عامل همرفت در رخداد این بارش یک نقش مکمل بوده است، زیرا هنگامی همرفت عامل اصلی بارش محسوب می­شود که میزان همرفت شدت کافی داشته باشد، تا ناپایداری لازم برای ایجاد بارش را فراهم سازد. تحلیل الگوی همدید، بیانگر فعالیت یک سردچال بود. چرخندگی مثبت پیرامون هسته سردچال و جریان جنوبی هوا در حاشیه شرقی سردچال زمینه همرفت هوای کم و بیش ناپایدار را در جنوب شرق ایران فراهم ساخته است. فعالیت سردچال­ها از این جهت اهمیت بالایی دارد که در کنار نقش سامانه­های موسمی بارش­های تابستانی و نقش بادهای غربی بارش­های زمستانی، می­تواند در بارش­های دوره انتقال پاییزی جنوب شرق ایران نقش چشمگیری بازی کند.